#VVOJ17

Washington Post-verslaggever Anne Hull werd vijf keer genomineerd voor een Pulitzer en won hem toen ze samen met onderzoeksjournalist Dana Priest een heikel onderwerp oppakte. Gewonde soldaten die uit de Irak- en Afghanistanoorlog terugkeerden voor behandeling werden schandalig verwaarloosd. Ze bouwden voort op de feiten met interviews om een aangrijpend verhaal te vertellen.

De Pulitzerprijs-organisatie schreef dat het duo de prijs won 'voor het veroorzaken van nationale verontwaardiging en het aanzetten van hervormingen door de federale overheid'. Anne Hull vertelt het spannende verhaal van hoe deze serie tot stand is gekomen – én legt uit hoe onderzoeksjournalisten baat kunnen hebben bij technieken die worden toegepast in verhalende journalistiek.

Deze sessie maakt deel uit van de Feit & Fictie Track, bedacht voor #VVOJ17 in samenwerking met de Stichting Verhalende Journalistiek. Wat kunnen onderzoeksjournalisten en hun verhalende collega's van elkaar leren?

De andere sessies in deze track zijn:

• Mag Dit? De Feit & Fictie Barometer
• Met je onderzoek naar de Verhalengarage

Journalisten willen recht doen aan de werkelijkheid. Maar we willen ook dat onze verhalen impact hebben. Door de inhoud én door hoe we ze vertellen. Een journalistieke productie is dus nooit dé werkelijkheid, maar een gecomponeerde werkelijkheid
Hoe ver mag je daarin als journalist gaan? Mag je een personage voor een documentaire bepaalde handelingen opnieuw laten verrichten? Mag je bronnen op ideeën brengen?  Mag een acteur een bron 'spelen'? Mag je verschillende personages samenvatten en als één nieuw persoon in een tekst of voor de camera opvoeren? En als je dat grijze gebied betreedt, moet je daarover dan volledig transparant zijn?
'Mag dat? De feit en fictie barometer’ is een sessie waarin we op zoek gaan naar de grens tussen verhalen en verdichten. De zaal krijgt een aantal cases voorgelegd uit de journalistieke praktijk. Telkens volgt de vraag: wat de journalist hier deed, mag dat?
De bezoekers van deze sessie stemmen via hun mobiele telefoon op stellingen over de dilemma’s, de uitslag is live te volgen. Margo Smit, ombudsman bij de NPO en oud-directeur van de VVOJ, krijgt het laatste woord.

Deze sessie maakt deel uit van de Feit & Fictie Track, opgezet in samenwerking met de Stichting Verhalende Journalistiek. Wat kunnen onderzoeksjournalisten en hun verhalende collega's van elkaar leren?
De andere twee sessies in deze track zijn:

• Impact volgens Pulitzerwinnaar Anne Hull
• Met je onderzoek naar de Verhalengarage
  

Kritische en onafhankelijke journalistiek bedrijven in Turkije, dat is bijna onmogelijk geworden onder Tayyip Erdogan. Toch slaagde Zeynep Sentek erin de financiën van de familie van de Turkse premier Binali Yıldırım bloot te leggen.

***
Vanuit Duitsland doet de Turkse academicus en journalist Zeynep Sentek onderzoek naar misstanden in haar eigen land. Eind mei onthulde ze dat de premier en zijn familie verschillende offshore bedrijven hebben, met een gezamelijk kapitaal van 135 miljoen euro. Een aanzienlijk deel van de bezittingen zijn vrachtschepen en vastgoed in Nederland.
Zeynep verrichtte dit en ander onderzoek met het onderzoeksplatform The Black Sea, dat weer samenwerkt met andere Europese media (onder meer NRC Handelsblad) in European Investigative Collaborations.

Johan van de Beek en Claire van Dyck van De Limburger brachten in februari hun boek Sultan en de lokroep van de jihad uit. Het is de weerslag van hun onderzoek naar Sultan Berzel, die samen met twee andere jonge Nederlanders vanuit Maastricht naar Syrië reisde. Sultan blies, kort na hun vertrek, zichzelf op in Bagdad en is daarmee naar alle waarschijnlijkheid de grootste Nederlandse massamoordenaar uit de recente geschiedenis. Sultans Koerdische vriend komt om bij Raqqa. De derde jihadganger, Aïcha, weet te ontsnappen en keert terug. Zij gelooft nog steeds in de jihad.

An Berger en Faroek Özgünes wonnen dit jaar de Belfius Persprijs 2016 in de categorie Televisiepers, met hun onderzoeksreportage In het spoor van Salah Abdeslam. Samen onderzochten zij de rol van Salah Abdeslam bij de aanslagen van 13 november in Parijs een jaar geleden en die van 22 maart in Brussel. Door alle puzzelstukken bij elkaar te leggen toonden ze aan hoe Salah Abdeslam minstens 10 IS-strijders Belgie binnensmokkelde. Zes daarvan waren betrokken bij de aanslagen in Parijs, vier bij die in Brussel en Zaventem.

De makers laten in twee presentaties zien hoe zij te werk zijn gegaan, waarna moderator Jielis van Baalen het gesprek met de zaal openstelt.

 

- ENGLISH SPOKEN -

Overheden en algoritmes, daar komen ongelukken van. En over Facebook lezen we ook verontrustende verhalen. Jeff Larson, onderzoeksjournalist bij Propublica, laat zien waar het mis gaat en hoe je daar als onderzoeksjournalist de vinger achter krijgt.

***
Jeff Larson, zelfverklaard ‘Data Whisperer’ bij het gerenommeerde Amerikaanse platform Propublica, haalde een Pulitzernominatie binnen met de serie Machine Bias – Investigating Algorithmic Injustice. Op #VVOJ17 laat hij zien hoe hij en zijn collega’s in dit dossier te werk gaan en welke soms verbijsterende inzichten hun onderzoeken opleveren. Alvast een quote om aan te geven welke kant uit het verkeerd gaat: ‘There’s software used across the country to predict future criminals. And it’s biased against blacks.’